Монгол хэлний хичээлийн даалгавар
Санамж
1. Эхийг анхааралтай уншиж ойлгосны дараа даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.
2. Эхээс сонгож авсан өгүүлбэр, үгсийг эхтэй нь холбон уншиж ажиллаарай.
3. Сонгох даалгавруудын зөвхөн нэгийг сонгоорой. /Даалгавар бүр 2 оноотой/
Сүүдэр
Баруун уулын хэцэд зэс хөөмөл шиг наран туяандаа аргамжаатай мэт
тонгойжээ. Арван сарын сэрүүн өдрүүдийн үүлгэр салхи навчаа үдсэн моддын нүцгэн мөчрийг тохуурхан сэвнэ. Үүл хаасан Цагаан шовхын сүүдэр бэлрүүгээ сунан сунан мөлхөнө.
Миний сүүдэр ч биеийг минь уртасган уртасган газар эсгэх агаад хөдөлгөөн бүрийг минь элэглэн давтана. Үдийн л үед өвдөг доогуур шургах нь холгүй булталзаж байсан сүүдэр ийн сунасан нь буцах цагийг сануулан сүүдрээр минь анхаарлын тэмдэг тавьсан санагдана. Сүүдэр уртсах нь нар надаас холдсоор яваагийн шинж ажээ.
/Н.Өлзийбат/
1. Эхийн сэдвийг олоорой.
а. Сүүдрийн тухай
b. Нар жаргах тухай
c. Биеийн сүүдэр уртасч байгаа тухай
d. Насны нар хэвийж байгаа тухай
e. Орой сүүдэр уртасдаг тухай
2. Эхийн гол санааг илэрхийлэх тулгуур өгүүлбэрийг олоорой.
а. Миний сүүдэр ч биеийг минь уртасган газар эсгэх агаад хөдөлгөөн
бүрийг минь элэглэн давтана.
b. Сүүдэр уртсах нь нар надаас холдсоор яваагийн шинж ажээ.
c. Үүл хаасан Цагаан шовхын сүүдэр бэлрүүгээ сунан сунан мөлхөнө.
d. Сүүдэр ийн сунасан нь буцах цагийг сануулна.
e. Сүүдрээр минь анхаарлын тэмдэг тавьсан.
3. Эхийн үүдэл санааг олоорой.
а. Нас хөгширчээ.
b. Насны нар хэвийж буй тул аливааг амжуулахыг сануулсан.
c. Уулын сүүдэр уртасч байгааг хүний нас хөгширч байгаатай
адилтгасан.
d. Хүний нас хөгширдөг нь амьдралын жам юм.
e. Орой сүүдэр уртасна.
4. Эх хэдэн цогцолбороос бүтсэн бэ?
а. Баруун уулын хэцэд...
Үүл хаасан...
Миний сүүдэр ч....
Үдийн үед... гэсэн 4 цогцолбор
b. Баруун уулын хэцэд...
Миний сүүдэр ч... гэсэн 2 цогцолбор
c. Баруун уулын хэцэд... гэсэн 1 цогцолбор
d. Баруун уулын хэцэд...
Миний сүүдэр ч...
Сүүдэр уртсах нь... гэсэн 3 цогцолбор
e. Баруун уулын хэцэд...
Үүл хаасан.....
Миний сүүдэр ч...
Үдийн үед....
Сүүдэр уртсах нь... гэсэн 5 цогцолбор
5. Эхийн хэв маягийг тодорхойлоорой.
а. xүүрнэмж b. тоочимж c. тайлбарламж d. эргэцүүлэмж
e. хүүрнэмж эргэцүүлэмж хосолсон
6. Эх нь найруулгын ямар төрөлд хамаарах вэ?
а. албан бичгийн найруулга b. сонин нийтлэлийн найруулга
c. уран зохиолын найруулга d. эрдэм шинжилгээний найруулга
e. ярианы найруулга
7. Утгын зүйлчлэлээр зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.
а. уул, хэц, салхи, мөчир b. миний, өвдөг, бие, нар
c. мөчир, нар, модод, сүүдэр d. уул, хэц, салхи, нар, үүл
e. мөчир, салхи, өвдөг, уул
8. Дүрслэх ур маягийг ажиглаад тохирохгүйг олоорой.
а. хөдөлгөөн бүрийг элэглэх b. навчаа үдсэн модод
c. сунан сунан мөлхөх d. зэс хөөмөл шиг
e. булталзаж байсан сүүдэр
9. “Моддын нүцгэн мөчрийг тохуурхан сэвнэ” өгүүлбэрийн дүрслэх ур маягийг олоорой.
а. зүйрлэл b. багасгал c. адилтгал d. егөөдөл
e. ихэсгэл
10. Зохиолчийн үнэлэмж тод илэрсэн хэсэг аль нь вэ?
а. Баруун уулын хэцэд зэс хөөмөл шиг наран туяандаа аргамжаатай
тонгойжээ.
b. Сүүдэр уртасна.
c. Сүүдэр бэлрүү сунана.
d. Цагаан шовх үүл хаана.
e. Салхи моддын мөчрийг сэвнэ.
11. “Үүл хаасан Цагаан шовхын сүүдэр бэлрүүгээ сунан сунан мөлхөнө”өгүүлбэрийн хэв шинжийг тодорхойлоорой.
а. Энгийн өгүүлбэр
b. Хамжсан тодотгол гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэр
c. Зэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэр
d. Холимог нийлмэл өгүүлбэр
e. Байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэр
12. Гурван гишүүнт цөм бүтэцтэй өгүүлбэр аль нь вэ?
а. Наран тонгойжээ. b. Салхи сэвнэ.
c. Сүүдэр мөлхөнө. d. Сүүдэр сунана.
e. Нар холдоно.
13. “Миний сүүдэр ч биеийг минь уртасган уртасган газар эсгэнэ” өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?
а. өгүүлэгдэхүүн b. хамжсан тодотгол
c. харьяалахын тодотгол d. шууд тусагдахуун
e. байц
14. 11-р даалгаврын өгүүлбэрээс захын дэлгэрүүлэгч гишүүнийг олоорой.
а. үүл b. Цагаан шовх c. сүүдэр d. бэлрүүгээ
e. сунан сунан
15. “ийн” гэсэн холбоос юуг төлөөлсөн бэ?
а. Нар тонгойхыг төлөөлсөн .
b. Хөдөлгөөн бүрийг элэглэн давтахыг төлөөлсөн.
c. Цагаан шовхын сүүдэр бэлрүүгээ сунасныг төлөөлсөн.
d. Миний биеийн сүүдэр уртассаныг төлөөлсөн.
e. Сүүдэр өвдөг доогуур шургах нь холгүй байсныг төлөөлсөн.
16. Тонгоргох хувиргал бүхий өгүүлбэрийг олоорой.
а. Үүлгэр салхин навчаа үдсэн моддын нүцгэн мөчрийг тохуурхан
сэвнэ.
b. Миний сүүдэр ч биеийг минь уртасган уртасган газар эсгэнэ.
c. Сүүдэр үдийн үед өвдөг доогуур шургаж байсан.
d. Сүүдрээр минь анхаарлын тэмдэг тавьсан.
e. Нар надаас холдоно.
17. Эхэд байхгүй үгсийн аймгийг олоорой.
а. тэмдэг нэр b. тооны нэр c. орны нэр d. цагийн нэр
e. дуурайх үг
18. Бүхэлзүйжсэн холбоо үг аль нь вэ?
а. арван сар b. үдийн үед c. булталзаж байсан
d. уртасган уртасгаж e. аргамжаатай мэт
19. “үүлгэр салхи” гэдгийн “үүлгэр” ямар утгатай үг вэ?
а. ширүүн салхи b. жихүүн салхи c. цагаан салхи
d. хуйрагнасан салхи e. сэвшээ салхи
20. “Наран тонгойжээ” “Сүүдэр бэлрүүгээ сунан сунан мөлхөнө” “Сүүдэр уртасна” “Сүүдэр сунана” зэрэг өгүүлбэр утгын ямар харьцаа холбоотой вэ?
а. ойролцоо b. эсрэг c. зүйлчилсэн d. төсөөт e. аль нь ч биш
21. Үеэр зөв тасалсан үгийг ол.
а. анх – аар – лын b. ан – хаар – лын c. анхаар – лын
d. ан – хаарал – ын e. анх – хаа - рал - ын
22. Төрөл бус үгийг олоорой.
а. сануулах b. санал c. сандал d. санамж e. санаа
23. Үгийг бүтцээр зөв задалсан нь аль вэ?
а. бул –т – лз – ж b. булт – лз –ж c. бул – талз – ж
d. булт – л – з – ж e. бултал – з –ж
24. “Мөлхөнө” гэдэг үгийг ямар дүрмээр бичсэн бэ?
а. эгшигт гийгүүлэгчийг эгшигжүүлэх
b. дараалан орсон гурван гийгүүлэгчийн дүрэм
c. заримдаг гийгүүлэгчийг эгшигжүүлэх
d. ялгах эгшгийн дүрэм
e. ямар ч дүрмийн хамааралгүй.
25. Миний сүүдэр ч биеийг минь уртасган уртасган газар эсгэх агаад хөдөлгөөн бүрийг минь элэглэн давтана” өгүүлбэрийн онцолсон үгийг солин найруулахад утга өөрчлөгдөхгүй холбоосыг олоорой.
а. тэрээр b. байтугай c. буюу d. харин e. бөгөөд
26. “хэцэд, арван, тохуурхан, уртасган, давтана” зэрэг үгсийг
бүтээврээр задалж, бүтээврийн ямар хувиргал болохыг тодорхойлоорой.
а. дэлгэрүүлэх b. хураах c. салаалах d. тонгоргох
e. аль нь ч биш
27. Эхэд заахын тийн ялгалын нөхцөлтэй үг хэд байна вэ?
а. 3 b. 4 c. 5 d. 6 e. 7
28. Үйл үг , эс тусах, үүсмэл , үйлдэгдэх хэв, энгийн үйлдэх
байдлын дагавартай, одоо цагаар төгсгөх нөхцөлтэй үг аль нь вэ?
а. тохуурхан b. уртасган c. сануулан d. санагдана
e. мөлхөнө
29. “Сүүдэр” гэдэг үг хэдэн тийн ялгалын нөхцөлөөр хувилсан
байна вэ?
а. 1 b. 2 c. 3 d. 4 e. 5
30. “газар эсгэх” гэдэг үгийн утга аль нь вэ?
а. идээ ундааны зүйлийг исгэлэн болгох
b. хувцас эдлэлийг хайчилж эсгэх
c. ирт юмны өчүүхэн хэрчих огтлох
d. дүр эсгэх
e. сунах
31. “булталзаж” гэдэг үгийн бүтэц дэх “лз” дагавартай ижил
дагаврыг ол.
а. угалзлах b. булхалзах c. татгалз d. санагалз e. түдгэлз
32. Бүгдийг зөв бичсэн бүлэг үгийг олоорой.
а. уушги, хашгирах, доорх, долгинох
b. уушиг, хашхирах, доорх, долигонох
c. уушги, хашхирах, доорх, долигонох
d. уушиг, хашхирах, дорхи, долигонох
e. уушиг,хашгирах, доорхи, долигнох
33. Өнгөрсөн цагийн “в” нөхцөл залгахад аль үг нь бусдаасаа өөр
бичигдэх вэ?
а. харь b. угаа c. сана d. уна e. оно
34. Үгийн бүтэц дарааллыг ажиглаад цэгийн оронд тохирох үгийг
олоорой.
туяандаа , биеийг минь, бэлрүүгээ, сүүдрээр минь........
а. аргамжаатай b. навчаа c. уртсах нь
d. хөдөлгөөн бүрийг минь e. өдрүүдийн
35. Тийн ялгалын нөхцөлийг буруу дагуулсан жишээг тэмдэглээрэй.
a. b. c. d. e.
36. Үйл үндсүүдэд –бал,-бэл нөхцөл залгахад бусдаасаа өвөрмөц
дүрмээр бичих үгийг ол.
a. b. c. d. e.
37. Холбох эгшгийн дүрмээр бичсэн бүлэг үгийг ол.
a. b. c. d. e.
38. Эхийг уншаад аман зохиолын ямар төрөл зүйл болохыг тодорхойлоорой.
Аманд байдаг завьж
Аарцагт байдаг сүүж
Цусанд байдаг нөж
Гүзээнд байдаг сэмж
а. оньсого b. таавар c. түргэн хэллэг d. ертөнцийн дөрөв
e. магтаал
39. “Мандухай сэцэн хатан” домгийн гол утга санаа юу вэ?
а. Мандхай хатныг өргөмжилсөн.
b. XV-XVII зууны монголын нийгмийн байдлыг шүүмжилсэн.
c. Их хааны эрх мэдлийн төлөөх тэмцлийг буруушаасан.
d. Чингисийн удам угсааг үл тасалдуулан, улс орныг нэгэн
жолоонд нэгтгэж, нэгдсэн улсыг сэргээн мандуулах үзлийг
илэрхийлсэн.
е. Чингисийн удам угсааг таслахгүй байхын чухлыг илэрхийлсэн.
40. Ж.Лхагвын “Эвэр” өгүүллэгийн гол санааг илэрхийлсэн хэлцийг сонгоорой.
а. Их идсэнээр урт наслахгүй
Ихэмсэг загнаснаар хол явахгүй.
b. Ишиг эврээ ургахаар эхийгээ мөргөнө.
c. Бялдууч хүн дийлсэн талд нь
Бяцхан хүүхэд инээсэн талд нь
d. Муу ч гэсэн нэрээ
Муухай ч гэсэн зүсээ
e. Бяруу болоогүй байж
Бухын баадлаар баана.
Хоёрдугаар хэсэг
Санамж
1. Энэ хэсэг сонгох даалгавар биш тул харгалзааг зөв тогтоож, хариуг бөглөөрэй.
2. Зөв харгалзуулсан хариулт бүр 1 оноотой.
2.1 Хэлцийг гол санаатай нь зөв харгалзуулаарай.
1. алганы хонхорхой хазах а. амь бөх
2. босгыг алхахгүй b. түймэр тавих
3. гал алдах c. аян замд анхиагүйтэн саатах
жолооч
4. долоон голтой d. бүтэхгүй юманд санаашрах
5. замын бөглөө e. огт орохгүй
2.2 Өгүүлбэрүүдийг зөв байрлуулж цогцолбор бүтээгээрэй.
1. Хүн бүхэн тал талаас нь чулуу тавин овоо босгож, овоон дээр нь чулуу
нэмэн уулаа өндөрлөж байдгийг үзэж, нутаг усаа өөд татаж явахын
утгыг анх ухаарсан.
2. Тэнгийн ачаа даахтай болохын цагт нутаг усаа өндрөөс харахын хүсэлд автаж, Дэлгэрхангай уулынхаа орой дээр гарсан.
3. Дэлгэрхангай уул минь дээшээ сөөм ахисан.
4. Босоо хүний дайтай чулуун овоо хамгийн түрүүн нүдэнд минь туссан.
5. Аавын захиснаар овооных нь орой дээр чулуу тависан.
а. 1,2,4,5,3 в 2,4,5,3,1 с2,5,3,4,1 д1,2,4,5,3 е4,2,5,3,1
2.3 Зохиолын нэрийг ишлэлтэй нь зөв харгалзуулаарай.
1. Номыг сэтгэлтэйгээ нийлүүлсэнгүй мэргэд ичиг
Албатаа алаглагч ноёд ичиг
2. Хүмүүс ээ ! бие биедээ урам хайрла
Хүч тэнхэл өгөх бүлээн дулаан сэтгэл хайрла
3. Төрсний эцэст үхнэ гэдэг амьтны ёс
Төрсөн нутгаа орхино гэдэг амаргүй даваа
4. Дэнзэн өвгөн: Сэлэнгэ ээж минь үерлэчхээд байхдаа нээрээ сүртэй шүү.
5. Нэг залуу хүүхэн жолоог дугтран зүтгүүлсээр гарч ирэх нь зэрлэг бугын адил өнгөтэй ба цог заль гэрэлтэй ,жавхлантай нь түмэн баатар эрсийн боловч зүрхийг догдлуулна.
а. Д. Нацагдорж Хөдөө талын үзэсгэлэн
в. Б. Явуухулан Тэхийн зогсоол
с. Д. Мягмар Үер
д. Т. Очирхүү Урам хайрла
е. Д. Равжаа Ичиг ичиг
2.4 Хурдан хүлгийн шинжийг зөв харгалзуулан цогцолбор
бүтээгээрэй.
1. Туулай сайхан зоог а. холбилзуулсан
2. Тураг сайхан биеийг b. сагсалзуулсан
3. Шашир сайхан дэлийг c. самбалзуулсан
4. Шанам сайхан сүүлийг d. хотолзуулсан
5. Заан дөрвөн соёог e. яралзуулсан
No comments:
Post a Comment